Статьятæ
"Æскъола куы фæдæн, раст йеуæд уыдис демократийы
,,Цы куы зæгъай, чи йæхи барæй ацыд, чи…
Земфирæ, Зинæ æмæ Изо уыцы рæстæджы райгуырдысты, кæд Бордзомæй
Гудзаргоммæ
Сæрды ам уæ бон нæ æсуыдзæн равзарат чи бынæттон
Турманты Валийайы хæдзар Суканатубаны хъæуы къуымтæй сæ рæсугъддæр
ახალი ამბები
შოთა... გათენდა... გამოდი, კაცო
-შოთა... გათენდა... გამოდი, კაცო, სანამ კარს ვინმე მოგვადგა...-
დაუძახა ქმარს მარგალიტამ და პასუხი რომ ვერც ახლა მიიღო, სახლისაკენ
გასწია, შიგნით შევიდა და შოთა რომ ადგილზე არ დახვდა,
თავისდაუნებურად წამოიძახა, - ერთი ამას უყურე, უკვე გასულა! მეც არ
გამიკვირდა,როგორ ჩაეძინა -მეთქი?!
ქურთიდან ანაზდად, თეთრად მოსჩანდა კავკასიონი. დეკემბრის სუსხიანი დილა იყო, - გამთენიისას ცოტა მოეთოვა. მაისურაძეებს ჯერ ცეცხლი არ ენთოთ, ამიტომ ქალმა კარი ისევ კარგად გამოიხურა, - სახლი არ გაცივდესო და საქმეს მიაშურა... ოჯახს ბარემ არ ესიამოვნა, მათ მეწველ ძროხას ხბო ასე უცებ რომ ეყოლა. მარტში ჯობდაო, - ხელი ჩაიქნიეს, თუმცა რაღა გაეწყობოდა, - პატარა ნიშას, როგორც წესია, ისე მოუარეს.
დიასახლისმა ძროხა ჩამოწველა, საფურე კი დედასთან მიუშვა. ჩქარობდა, რათა წუხელ მოზელილი ცომი არ გადმოსულიყო. ლობიოც უკვე ჩაეზილა, ნიგოზიც გადაეფქვა, რათა სახლში შესულს გული მზად დახვედროდა და ცხობა გაეჩაღებინა.
17 დეკემბერს ქრისტიანული სამყარო ,,ბარბარობა“-ს აღნიშნავს. ამ დღეს, ჩვენს ხეობაშიც მოუთმენლად ველოდით, რადგან იგი პირველი მეკვლეობის რიტუალს უკავშირდებოდა. ოჯახების უმრავლესობა დიდი ამბით ელოდა სტუმარს, ვინც ტკბილეულით ხელდამშვნებული შეაღებდა კარს.
ის იყო, მარგარიტა ეზოს საქმეს მორჩა და ხელების დასაბანად გაეშურა, რომ ეზოს კარებში მუხის ტოტებითა და მისივე ხმელი ფოოთლებით ხელში ოჯახის უფროსი გამოჩნდა, ქუდი დაიფერთხა, ცული და მინდვრის ნობათი ტოტები კი ხის მორებთან დააწყო.
სუფთა კაცი იყო შოთა. ცოლის შრომას ერთიათასად აფასებდა და ცდილობდა, სისუფთავე დაეცვა. ფეხსაცმლი გამოიცვალა და წინასწარ კარგად გამომშრალი შეშით ,,ფეჩი“ დაანთო, მერე შეშას ორივემ მუხის ფოთლებიანი ტოტები შეაყოლა და იქაურობა ტკაცა-ტკუცის საამო ხმამ მოიცვა.
-დილას რო ვერ დაგინახე, გამიკვირდა, შენ კი უკვე მინდვრისკენ წასულხარ. რა ძალა გადგა, ამ დილაუთენია რო არ გასულიყა და მზის ამოსვლისთვის დაგეცადა, ვინმე გიჩივლებდა?! გადახედა ცოლმა შოთას და გუნდის ამოღება განაგრძო.
- რაღას ველოდო-მეთქი, წამოვხტი და ფოთლების მოსატანად გავეშურე. რაც მამა-პაპითგან მოგვყვება, ჩვენ იმას ვერ შევცვლით... - უპასუხა მეუღლეს და ამ დღისთვის დათქმული ღვინის ბოცის გამოსატანად ლაზათიანად დალაგებული მარნისკენ გაემართა.
შოთა და მარგალიტა ქურთაში, მაისურეთუბანში, რომ იტყვიან, გაპიწკინებულები ცხოვრობდნენ. უზომო გარჯის შედეგად თავის გემოვნებით მოაწყეს სახლ-კარი, მერე კი შვილმა, რამაზიმ იქაურობა უფრო შეცვალა, ყველაფერი გემოვნებით გააკეთა.
ლიანას, ციალასა და რამაზის, მშობლებმა შრომისმოყვარობა და ტრადიციებისადმი ერთგულება ჩაუნერგეს და ისინიც მთელი ცხოვრება მათ კვალში ჩადგნენ.
ის იყო, ძია შოთამ ,,ადესა“-ს ღვინო მაგიდაზე შემოდგა, მარგალიტამ კი ცხელი ლობიანი სუფრაზე მიიტანა, რომ უძაღლო ეზოში ოთხი მოზარდი გამოჩნდა, - ერთი ცოტა უფროსი ჩანდა, დანარჩენი სამი ბიჭი კი, - თანატოლი. იცინოდნენ, მუჯლუგენებს ჰკრავდნენ, ერთმანეთს ტალახაყოლილ თოვლის გუნდებს ესროდნენ... შოთამ გამოხედა და - მობრძანდით, მეკვლეები ხართო, - სტუმრებს სახლისკენ უხმო. ახლო მისულები რომ იცნო, სიხარულით თვალები გაუბრწყინდა და ცოლს გასძახა: - მაგალო... გამოიხედე, აგერ შენი ხალხი გვესტუმრაო...
მარგალიტამ, რომელსაც მეუღლემ მაგალო შეარქვა, ჯერ იმ ოთახის ფანჯრიდან გამოიხედა, სადაც ფეჩი იდგა, ზედ კი - გახურებული ტაფა და შვილიშვილთან, გურამთან ერთად თავის დისშვილ-ძმისშვილები რომ დაინახა, სიხარულით ცას ეწია: გაგურგურებულ ცეცხლზე მდგარი ქადაც დაავიწყდა, ისიც კი, ნათბილარევი გარეთ რომ არ უნდა გასულიყო, მაგრამ გაბედა, ბიჭებს მიეგება და რადგან ხვევნა-კოცნა დიდად არ ეხერხებოდა, მიმართა: - ჩიტებო, გვრიტებო, ჩემო გურამ, ზაქრო და ალექსიებო, შემოგევლეთ, თქვენა... როგორც მე თქვენმა დანახვამ გული გამიხარა, ისე თქვენ გაიხარეთო... - ლიანას ბიჭს - გურამს, გიორგის - ზაქრო- ზაზას, ქრისტოს - ალექსისა და ცხინვალიდან დევნილი დის, მზიას - ალექსის ამ სიტყვებით გაუძღვა ბებო, დეიდა და მამიდა იმ ოთახისკენ, სადაც ოჯახი ზამთარს ატარებდა.
შინ შესულ სტუმარ-მასპინძელს ახლა უკვე რამაზ და ლამზირაც შეემატნენ თავისი შვილებით : პაპის მოსახელე შოთიკო, ნატო და პატარა ბარბარე, რომლსაც ეს სახელი მშობლებმა სწორედ წმინდა ბარბარეს საპატივსაცემოდ დაარქვეს.
ამ ჟივილ-ხივილში დეიდა-მამიდამ გემრიელი სუფრა გააწყო. ოჯახის თავკაცმა პირველი სადღეგრძელო თქვა, სტუმრები დალოცა და მოყვრისშვილებსა და ქვისლისშვილს გაეხუმრა: -აბა , ბიჭებო, ნატურალური ღვინოა, ჯერ ისევ შუშხუნებს, განა მამათქვენებივით წყალს კი არ ვამატებო... მერე რამაზიმ დაამატა: - ჭიქები მომიჭახუნეთ, პირდაპირ სისხლში მიდისო... ბიჭებმა დალევა იუარეს, - რა დროს ჩვენი დალევააო , თუმცა ძია შოთა რომ არ შეეშვა, თითო ჭიქა გამოცალეს და ცოტა ხანში ხუმრობასაც უმატეს.
გულითადი მასპინძელი მამა-შვილი სუფრასთან მყოფებს სმას აღარ აძალებდა, სადღეგრძელობს ამბობდნენ, თუმცა ჭიქებს ბოლომდე არც თავად ცლიდნენ.
ცხოვრებისული დარდითა და სიხარულით ერთდროულად აღსავსე მარგალიტა ლომებივით მოზარდებს შესცქეროდა, თან სუფრას გადახედავდა, - კიდევ რა მივართვაო. ოთახიდან სამზარულოში შედი-გადიოდა, და თან უფალს ევდრებოდა: ,,დღევანდელი დღის მადლო და ძალავ, გადმოგვხედე და შეგვიწყალე, ჩემი ოჯახი, ჩემი დისშვილები და ძმისშვილები მიმრავლე, რამაზი და ლიანა აქ გამიხარე, ჩემი ციალა კი, ცხრამთასიქიდან დროულად დამიბრუნეო“...
,,- წმინდა ბარბარეს დიდებულო ძალავ, ამ ბავშვებსა და ყველა პატარას შეგავედრებ, საითაც წავიდნენ და წამოვიდნენ, გთხოვ, მუდამ შენი კალთა გადააფერეო...“
მთავარ ფოტოზე: ახალგაზრდები ხეითის კოშკთან (ივ. მაჩაბლის მუზეუმის ფოტო)
ნანა კახნიაშვილი, დიდი ლიახვის ხეობიდან
ქურთიდან ანაზდად, თეთრად მოსჩანდა კავკასიონი. დეკემბრის სუსხიანი დილა იყო, - გამთენიისას ცოტა მოეთოვა. მაისურაძეებს ჯერ ცეცხლი არ ენთოთ, ამიტომ ქალმა კარი ისევ კარგად გამოიხურა, - სახლი არ გაცივდესო და საქმეს მიაშურა... ოჯახს ბარემ არ ესიამოვნა, მათ მეწველ ძროხას ხბო ასე უცებ რომ ეყოლა. მარტში ჯობდაო, - ხელი ჩაიქნიეს, თუმცა რაღა გაეწყობოდა, - პატარა ნიშას, როგორც წესია, ისე მოუარეს.
დიასახლისმა ძროხა ჩამოწველა, საფურე კი დედასთან მიუშვა. ჩქარობდა, რათა წუხელ მოზელილი ცომი არ გადმოსულიყო. ლობიოც უკვე ჩაეზილა, ნიგოზიც გადაეფქვა, რათა სახლში შესულს გული მზად დახვედროდა და ცხობა გაეჩაღებინა.
17 დეკემბერს ქრისტიანული სამყარო ,,ბარბარობა“-ს აღნიშნავს. ამ დღეს, ჩვენს ხეობაშიც მოუთმენლად ველოდით, რადგან იგი პირველი მეკვლეობის რიტუალს უკავშირდებოდა. ოჯახების უმრავლესობა დიდი ამბით ელოდა სტუმარს, ვინც ტკბილეულით ხელდამშვნებული შეაღებდა კარს.
ის იყო, მარგარიტა ეზოს საქმეს მორჩა და ხელების დასაბანად გაეშურა, რომ ეზოს კარებში მუხის ტოტებითა და მისივე ხმელი ფოოთლებით ხელში ოჯახის უფროსი გამოჩნდა, ქუდი დაიფერთხა, ცული და მინდვრის ნობათი ტოტები კი ხის მორებთან დააწყო.
სუფთა კაცი იყო შოთა. ცოლის შრომას ერთიათასად აფასებდა და ცდილობდა, სისუფთავე დაეცვა. ფეხსაცმლი გამოიცვალა და წინასწარ კარგად გამომშრალი შეშით ,,ფეჩი“ დაანთო, მერე შეშას ორივემ მუხის ფოთლებიანი ტოტები შეაყოლა და იქაურობა ტკაცა-ტკუცის საამო ხმამ მოიცვა.
-დილას რო ვერ დაგინახე, გამიკვირდა, შენ კი უკვე მინდვრისკენ წასულხარ. რა ძალა გადგა, ამ დილაუთენია რო არ გასულიყა და მზის ამოსვლისთვის დაგეცადა, ვინმე გიჩივლებდა?! გადახედა ცოლმა შოთას და გუნდის ამოღება განაგრძო.
- რაღას ველოდო-მეთქი, წამოვხტი და ფოთლების მოსატანად გავეშურე. რაც მამა-პაპითგან მოგვყვება, ჩვენ იმას ვერ შევცვლით... - უპასუხა მეუღლეს და ამ დღისთვის დათქმული ღვინის ბოცის გამოსატანად ლაზათიანად დალაგებული მარნისკენ გაემართა.
შოთა და მარგალიტა ქურთაში, მაისურეთუბანში, რომ იტყვიან, გაპიწკინებულები ცხოვრობდნენ. უზომო გარჯის შედეგად თავის გემოვნებით მოაწყეს სახლ-კარი, მერე კი შვილმა, რამაზიმ იქაურობა უფრო შეცვალა, ყველაფერი გემოვნებით გააკეთა.
ლიანას, ციალასა და რამაზის, მშობლებმა შრომისმოყვარობა და ტრადიციებისადმი ერთგულება ჩაუნერგეს და ისინიც მთელი ცხოვრება მათ კვალში ჩადგნენ.
ის იყო, ძია შოთამ ,,ადესა“-ს ღვინო მაგიდაზე შემოდგა, მარგალიტამ კი ცხელი ლობიანი სუფრაზე მიიტანა, რომ უძაღლო ეზოში ოთხი მოზარდი გამოჩნდა, - ერთი ცოტა უფროსი ჩანდა, დანარჩენი სამი ბიჭი კი, - თანატოლი. იცინოდნენ, მუჯლუგენებს ჰკრავდნენ, ერთმანეთს ტალახაყოლილ თოვლის გუნდებს ესროდნენ... შოთამ გამოხედა და - მობრძანდით, მეკვლეები ხართო, - სტუმრებს სახლისკენ უხმო. ახლო მისულები რომ იცნო, სიხარულით თვალები გაუბრწყინდა და ცოლს გასძახა: - მაგალო... გამოიხედე, აგერ შენი ხალხი გვესტუმრაო...
მარგალიტამ, რომელსაც მეუღლემ მაგალო შეარქვა, ჯერ იმ ოთახის ფანჯრიდან გამოიხედა, სადაც ფეჩი იდგა, ზედ კი - გახურებული ტაფა და შვილიშვილთან, გურამთან ერთად თავის დისშვილ-ძმისშვილები რომ დაინახა, სიხარულით ცას ეწია: გაგურგურებულ ცეცხლზე მდგარი ქადაც დაავიწყდა, ისიც კი, ნათბილარევი გარეთ რომ არ უნდა გასულიყო, მაგრამ გაბედა, ბიჭებს მიეგება და რადგან ხვევნა-კოცნა დიდად არ ეხერხებოდა, მიმართა: - ჩიტებო, გვრიტებო, ჩემო გურამ, ზაქრო და ალექსიებო, შემოგევლეთ, თქვენა... როგორც მე თქვენმა დანახვამ გული გამიხარა, ისე თქვენ გაიხარეთო... - ლიანას ბიჭს - გურამს, გიორგის - ზაქრო- ზაზას, ქრისტოს - ალექსისა და ცხინვალიდან დევნილი დის, მზიას - ალექსის ამ სიტყვებით გაუძღვა ბებო, დეიდა და მამიდა იმ ოთახისკენ, სადაც ოჯახი ზამთარს ატარებდა.
შინ შესულ სტუმარ-მასპინძელს ახლა უკვე რამაზ და ლამზირაც შეემატნენ თავისი შვილებით : პაპის მოსახელე შოთიკო, ნატო და პატარა ბარბარე, რომლსაც ეს სახელი მშობლებმა სწორედ წმინდა ბარბარეს საპატივსაცემოდ დაარქვეს.
ამ ჟივილ-ხივილში დეიდა-მამიდამ გემრიელი სუფრა გააწყო. ოჯახის თავკაცმა პირველი სადღეგრძელო თქვა, სტუმრები დალოცა და მოყვრისშვილებსა და ქვისლისშვილს გაეხუმრა: -აბა , ბიჭებო, ნატურალური ღვინოა, ჯერ ისევ შუშხუნებს, განა მამათქვენებივით წყალს კი არ ვამატებო... მერე რამაზიმ დაამატა: - ჭიქები მომიჭახუნეთ, პირდაპირ სისხლში მიდისო... ბიჭებმა დალევა იუარეს, - რა დროს ჩვენი დალევააო , თუმცა ძია შოთა რომ არ შეეშვა, თითო ჭიქა გამოცალეს და ცოტა ხანში ხუმრობასაც უმატეს.
გულითადი მასპინძელი მამა-შვილი სუფრასთან მყოფებს სმას აღარ აძალებდა, სადღეგრძელობს ამბობდნენ, თუმცა ჭიქებს ბოლომდე არც თავად ცლიდნენ.
ცხოვრებისული დარდითა და სიხარულით ერთდროულად აღსავსე მარგალიტა ლომებივით მოზარდებს შესცქეროდა, თან სუფრას გადახედავდა, - კიდევ რა მივართვაო. ოთახიდან სამზარულოში შედი-გადიოდა, და თან უფალს ევდრებოდა: ,,დღევანდელი დღის მადლო და ძალავ, გადმოგვხედე და შეგვიწყალე, ჩემი ოჯახი, ჩემი დისშვილები და ძმისშვილები მიმრავლე, რამაზი და ლიანა აქ გამიხარე, ჩემი ციალა კი, ცხრამთასიქიდან დროულად დამიბრუნეო“...
,,- წმინდა ბარბარეს დიდებულო ძალავ, ამ ბავშვებსა და ყველა პატარას შეგავედრებ, საითაც წავიდნენ და წამოვიდნენ, გთხოვ, მუდამ შენი კალთა გადააფერეო...“
მთავარ ფოტოზე: ახალგაზრდები ხეითის კოშკთან (ივ. მაჩაბლის მუზეუმის ფოტო)
ნანა კახნიაშვილი, დიდი ლიახვის ხეობიდან
Æндæр æмæ æндæр
Ног хабæрттæ
Популярон ногдзинæдтæ
 |
Ацы фарсыл рапарахатгонд æрмæджытæ ирон æвзагмæ тæлмацгонд æрцыдысты Стыр Британийы æмæ Цæгат Ирландийы баиугонд паддзахады фæсарæйнаг хъуыддæгты минис¬трады финансон æххуысæй. Уыдоны мидис æнæхъæнæй авторы бæрндзинад у æмæ ницæй тыххæй нæй гæнæн æркаст цæуой куыд Стыр Британийы æмæ Цæгат Ирландийы баиугонд паддзахады фæсарæйнаг хъуыддæгты министрады æмæ, иумæйагæй, баиугонд паддзахады хицауады, позицийы равдыстдзинад. |
Materials published on this web-site are translated into Ossetian language with financial support of Foreign Commonwealth Office of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. Their content is the sole responsibility of the author and can under no circumstances be regarded as reflecting the position of the Foreign Commonwealth Office of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland or more generally that of the United Kingdom Government. |
