1991 წლის 31 მარტს საქართველოში რეფერენდუმი ჩატარდა. მოსახლეობამ მონაწილეობა მიიღო გამოკითხვაში, რომელიც ეხებოდა საბჭოთა კავშირიდან საქართველოს რესპუბლიკის გამოყოფას და დამოუკიდებლობის აღდგენას.

ჩვენ დავინტერესდით, თუ როგორ ჩატარდა რეფერენდუმი იმ დროისთვის უკვე ყოფილ სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიაზე, რომლის შემადგენლობაში შედიოდა ჯავის, ახალგორის, ყორნისისა და ცხინვალის რაიონები.

ამისათვის გამოვიყენეთ გაზეთ ,,საქართველოს რესპუბლიკის'' 1991 წლის 5 და 10 აპრილის ნომრები.

გაზეთების მიხედვით, რეფერენდუმი არ ჩატარებულა ქ. ცხინვალში, ყორნისისა და ჯავის რაიონებში. ჯამში, ამავე გაზეთის მონაცეებით, - 35 624-მა ამომრჩეველმა. თუმცა, ცალკეულ სოფლებში და ახალგორის რაიონში ჩატარდა.

ამომრჩეველთა რაოდენობა:

1991 წლის 31 მარტის მდგომარეობით:

ქალაქ ცხინვალში ცხოვრობდა 22 312 ამომრჩეველი. როგორც გაზეთი იუწყება, ქალაქი უკვე დატოვებული ჰქონდა ქართველთა ნაწილს. ერთი წლით ადრე, 1990 წელს, ქალაქ ცხინვალში 26 594 ამომრჩეველი იყო რეგისტრირებული.

ცხინვალის რაიონში კი რეგისტრირებული იყო - 15 774 ამომრჩეველი.

ყორნისის (ყოფილი ზნაური - რედ) რაიონში – 6786 ამომრჩეველი.

ჯავის რაიონში – 6526, ( შენიშვნა: ჯავის რაიონის 474 ამომრჩეველმა ხმა მისცა საჩხერეში და ყველამ დადებითად უპასუხა კითხვას, ამიტომ ზემოთ აღნიშნული რიცხვი 474-ით შემცირდა.)

რეფერენდუმის შედეგები:

ცხინვალის რაიონში რეფერენდუმი ჩატარდა 12-დან 7 სასოფლო საკრებულოს ტერიტორიაზე, სადაც ამომრჩეველთა რაოდენობა იყო 11 376, გაიცა 10 182 ბიულეტენი, რომელთაგან 2 ბათილად იქნა ცნობილი.

სარეფერენდუმო კითხვას დადებითი პასუხი ("დიახ") გასცა 10 180 ამომრჩეველმა.

რეფერენდუმი არ ჩატარებულა 3 საკრებულოს – გერის, ძარის და ხეთაგუროვის ტერიტორიებზე.

გარდა ამისა, ბიყარისა და ღრომის სასოფლო საკრებულოების ტერიტორიაზე. რომელიც ოსებითაა დასახლებული. რეფერენდუმი ჩაატარა ღრომის საბჭოთა მეურნეობის თანამშრომელთა საერთო კრების მიერ არჩეულმა საუბნო სარეფერენდუმო კომისიამ. მის მიერ წარმოდგენილი ოქმის თანახმად, ღრომის საკრებულოს 329 ამომრჩევლიდან დადებითი პასუხი ("დიახ") გასცა 326 ამომრჩეველმა, უარყოფითი ("არა") – სამმა, ბიყარის საკრებულოს 283 ამომრჩევლიდან დადებითი პასუხი გასცა 281 ამომრჩეველმა, უარყოფითი – ორმა. მაგრამ იმის გამო, რომ ეს საუბნო სარეფერენდუმო კომისია კანონის მოთხოვნათა დაცვით არ იყო შექმნილი, ეს პასუხები საბოლოო შედეგებში არ იქნა გათვალისწინებული.

რაც შეეხება ჯავის რაიონს, რეფერენდუმში მონაწილეობა მიიღეს ჯავის რაიონის სოფელ ქარზმანიდან 235-მა, ტბეთიდან – 16-მა, ხოლო ხახიეთიდან, თედენეთიდან, სინაგურიდან. ჯავაბეთიდან 198-მა ამომრჩეველმა. აქედან ყველა ხმა დადებითი აღმოჩნდა.

ახალგორის რაიონში კენჭისყრაში მონაწილეობა მიიღო 93,15%-მა. აქ იმ დროისთვის ცხოვრობდნენ ქართველები - 53,8%; ოსები - 44%. გაზეთის ცნობით, კითხვას უპასუხა ,,დიახ'' - 99,44%, ანუ ყველა ამომრჩევლის 92,63%.